Jeśli dopiero planujesz potomstwo albo już wkrótce spodziewasz się narodzin dziecka, chciałabyś się z pewnością zorientować w swojej sytuacji na rynku pracy, zbadać swoje możliwości i dowiedzieć się, jakie są Twoje prawa, oraz rozeznać w świadczeniach, jakie Ci przysługują, na przykład urlop wychowawczy. Na co należy zwrócić uwagę? Jak najlepiej przygotować się do wielkich zmian nie tylko w życiu prywatnym, ale także zawodowym?
Aby oszczędzić Ci czasu i trudu wyszukiwania informacji na ten temat w różnych źródłach, w tym blogu zebraliśmy dla Ciebie najważniejsze fakty dotyczące tego okresu w Twoje karierze zawodowej.
Z pewnością znane Ci są dwa zasadnicze pojęcia:
- urlop macierzyński i
- urlop rodzicielski.
Czym się od siebie różnią? Zaraz się o tym dowiesz. W blogu wyjaśnimy też
- ile obie formy urlopu trwają oraz od kiedy i
- komu przysługują.
Przeczytasz tutaj również
czy na urlopie macierzyńskim masz prawo do wynagrodzenia;
- ile wynosi zasiłek macierzyński
- co może mieć wpływ na jego wysokość i
- jak wygląda Twoja sytuacja, jeśli jesteś osobą bezrobotną, studiującą czy poszukującą pracy.
W naszym blogu znajdziesz dodatkowo informacje o tym, czy możliwe jest podjęcie pracy podczas trwania urlopu macierzyńskiego i na jakich warunkach. Wspomnimy też o trzecim rodzaju urlopu przysługującemu rodzicom – o urlopie wychowawczym – który czasem może się mylić z urlopem rodzicielskim. Po przeczytaniu naszego bloga Tobie się to już nie zdarzy.
Ile trwa urlop macierzyński?
Urlop macierzyński, to urlop, który Ci przysługuje po narodzinach dziecka. Ma do niego niezbywalne prawo każda mama. Co więcej: mama może go współdzielić z tatą dziecka.
Urlop macierzyński zaczyna się w dniu porodu i trwa od 20 tygodni do 37 tygodni. Według przepisów każda mama musi wykorzystać z tej liczby przynajmniej 14 tygodni. Jeśli chce, 6 pozostałych tygodni może przekazać ojcu dziecka. Będzie to tak zwany urlop tacierzyński.
Jest tylko jedno „ale”: nie możecie przebywać na nim jednocześnie. Musicie zatem zdecydować, które z Was kiedy z niego skorzysta.
Nie zapominaj o tym, że Twój pracodawca powinien wiedzieć, jak długo zamierzasz być na urlopie macierzyńskim. Zgłoś chęć powrotu do pracy minimum 7 dni przed jego planowanym końcem.
Ile tygodni trwa urlop rodzicielski?
Urlop rodzicielski rozpoczyna się zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego i trwa 32 tygodnie, a w przypadku bliźniąt – 34 tygodnie. Przysługuje on przy tym obojgu rodziców. To oni decydują, kto i kiedy go weźmie.
Inaczej niż w przypadku urlopu macierzyńskiego, na urlop rodzicielski mogą iść oboje rodzice jednocześnie. Jeśli tak zrobią, jego długość trwania skróci się do 16 tygodni. Rodzice mogą też podzielić się nim w inny sposób, na przykład mama pójdzie na urlop pierwsza, a po niej tata, albo odwrotnie czy też jeszcze inaczej – wszystko to zależny od konkretnej potrzeby albo zaistniałej sytuacji.
Od kiedy liczy się urlop macierzyński?
Urlop macierzyński rozpoczyna się zazwyczaj w dniu porodu. Przyszła mama może jednak skorzystać z urlopu macierzyńskiego jeszcze przed przyjściem na świat dziecka. Na ten cel wolno jej przeznaczyć minimum 2 tygodnie do maksymalnie 6 tygodni urlopu przed przewidywaną datą porodu. Po porodzie przysługuje jej wówczas odpowiednio skrócony urlop macierzyński. Urlop ten skraca się wtedy o tyle, ile kobieta przebywała na urlopie przed urodzeniem dziecka.
Ile trwają urlop macierzyński i wychowawczy?
Choć pytanie wydaje się proste, nie ma na nie jednej odpowiedzi. Długość urlopu macierzyńskiego zależy bowiem od liczby dzieci, które urodzisz z jednej ciąży, i wynosi odpowiednio:
- 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
- 31 tygodni – w przypadku urodzenia bliźniaków,
- 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojaczków,
- 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworaczków,
- 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięcioraczków i większej liczby dzieci.
Urlop macierzyński – czy jest płatny?
Aby uniknąć nieporozumień, powiedzmy od razu, prosto z mostu i nie owijając w bawełnę: podczas urlopu macierzyńskiego nie przysługuje Ci wynagrodzenie.
Ale jak to? Z pewnością zastanawiasz się, jak to możliwe. Spieszymy z wyjaśnieniem: urlop macierzyński jest płatny. Choć kobiecie na urlopie macierzyńskim nie przysługuje wynagrodzenie, to otrzymuje ona w tym czasie tak zwany zasiłek macierzyński.
Warunkiem jego otrzymywania jest płacenie przez kobietę, jako pracownicę lub właścicielkę firmy, składek ubezpieczenia chorobowego. Nieistotne jest przy tym, jak długo płaciła składki, zanim urodziła dziecko.
Ile wynosi zasiłek macierzyński?
Kwota zasiłku macierzyńskiego zależy od wysokości Twojej pensji pracownika albo składki, jaką odprowadzałaś na ubezpieczenie chorobowe w ramach własnej działalności gospodarczej. W przypadku podstawowego urlopu macierzyńskiego na jedno dziecko, czyli takiego, który trwa 20 tygodni, zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru. Za podstawę wymiaru uważa się średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy. Oznacza to, że, korzystając z urlopu macierzyńskiego, otrzymujesz całość wcześniej otrzymywanej pensji.
Jak wygląda sytuacja, jeśli pracujesz krócej niż rok? Wówczas wynagrodzenie zostanie obliczone na podstawie średniej z pełnych, przepracowanych przez Ciebie do tej pory miesięcy.
Jeśli po urlopie macierzyńskim zdecydujesz się na urlop rodzicielski, to w przypadku pierwszych 6 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje Ci również 100% zasiłku.
Jeśli postanowisz, że wykorzystasz po sobie urlopy macierzyński i rodzicielski w pełnym wymiarze, wtedy kwota świadczenia, jakie otrzymasz, będzie równa w uśrednionej kwocie i wyniesie 80% wynagrodzenia. Warunkiem jego otrzymania jest złożenie wniosku w ciągu 21 dni po porodzie o wykorzystanie bezpośrednio po macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.
Zasiłek macierzyński w przypadku osób bezrobotnych, studiujących i poszukujących pracy
A w jakim położeniu jest kobieta, która nie nabyła prawa do zasiłku macierzyńskiego, bo jest na przykład osobą bezrobotną, poszukującą pracy albo studentką?
Na szczęście i jej przysługują odpowiednie środki: tak zwane świadczenie rodzicielskie. Dzięki temu świadczeniu każda młoda mama – niezależnie od tego czy jest aktywna zawodowo i odprowadza składki na ubezpieczenie chorobowe, czy nie – ma możliwość zapewnienia podstawowych potrzeb dziecka. Świadczenie to przyznawane jest przez określony czas, który zależy od liczby potomstwa, i wynosi od 52 tygodni po urodzeniu jednego dziecka do 71 tygodni po urodzeniu pięciorga lub więcej dzieci z jednej ciąży.
Wysokość świadczenia rodzicielskiego jest stała. Jeśli pobierasz zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie rodzicielskie, które Ci przysługuje, ulegnie odpowiedniemu zmniejszeniu o wartość tego zasiłku. Zasada jest taka, że suma zasiłku dla bezrobotnych i świadczenia rodzicielskiego nie może przewyższać ustalonej kwoty świadczenia rodzicielskiego, które przykładowo na rok 2022 wyniosło 1000 PLN brutto miesięcznie.
Czy na urlopie macierzyńskim można podjąć pracę?
A jeśli jesteś na urlopie macierzyńskim, a chciałabyś pracować? Czy to możliwe?
Tak, podjęcie pracy w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego jest możliwe i to w różnej formie, na przykład w formie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w ramach prowadzenia działalności gospodarczej.
Jeśli podpiszesz przykładowo umowę zlecenie albo umowę o dzieło u własnego lub innego pracodawcy, nie będzie to miało wpływu na wysokość pobieranego zasiłku macierzyńskiego, a pracę możesz zacząć w dowolnym okresie pobierania zasiłku. W takiej sytuacji będziesz otrzymywała cały zasiłek macierzyński i, dodatkowo, wynagrodzenie płynące z umowy. Podobnie będzie, jeśli podejmiesz pracę na podstawie umowy o pracę u „obcego” – nowego – pracodawcy.
Ale uważaj: jeśli podejmiesz pracę na podstawie umowy o pracę u tego samego pracodawcy, który udzielił Ci urlopu macierzyńskiego, dochody, jakie wówczas uzyskasz, spowodują proporcjonalne zmniejszenie wysokości Twojego zasiłku macierzyńskiego. Chyba warto wziąć to pod uwagę, zanim podejmiesz decyzję o pracy w okresie urlopu macierzyńskiego.
Reasumując: Wykonywanie pracy w czasie urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego nie pozbawia Cię prawa do zasiłku macierzyńskiego, chociaż – w zależności od sytuacji – może wpłynąć na jego wysokość.
Czym się różnią urlop rodzicielski od urlopu wychowawczego?
Jeśli pracujesz i masz dzieci, oprócz urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego możesz skorzystać z jeszcze jednej formy urlopu przeznaczonego na opiekę nad dziećmi: jest to tak zwany urlop wychowawczy.
Pewnie zastanawiałaś się, czym różni się urlop rodzicielski od urlopu wychowawczego. Oto odpowiedź:
Zasadniczą różnicą pomiędzy tymi dwoma formami urlopu są warunki, na jakich są udzielane. Urlop wychowawczy przysługuje Ci tylko wtedy, jeśli posiadasz co najmniej sześciomiesięczny staż pracy. Ten okres nie musi dotyczyć doświadczenia zdobytego u jednego pracodawcy – liczy się cały przepracowany przez Ciebie czas na podstawie umowy o pracę. Jak wyjaśniliśmy już powyżej, warunek dotyczący przepracowanego przed porodem okresu nie odnosi się do urlopu rodzicielskiego.
Drugą istotną różnicą jest to, że w przeciwieństwie do urlopu rodzicielskiego urlop wychowawczy jest bezpłatny. Opiekunowie mogą się w tym czasie starać o przyznanie im zasiłku wychowawczego. W zależności od tego, czy i jakie warunki spełnią, zasiłek ten mogą otrzymać na okres od 24 do 72 miesięcy.
To, co jest wspólne dla obu rodzajów urlopu, to warunek, że z obu należy skorzystać przed ukończeniem przez dziecko szóstego roku życia. W przypadku urlopu wychowawczego istnieje jeden wyjątek od tej zasady. Jest nim specjalny urlop dodatkowy przyznawany rodzicom albo opiekunom prawnym dzieci niepełnosprawnych. Im przysługuje w takiej sytuacji urlop wychowawczy trwający do 36 miesięcy, który mogą wykorzystać do ukończenia przez dziecko osiemnastego roku życia.
Podsumowanie
W naszym blogu odpowiedzieliśmy na najważniejsze i najczęściej zadawane pytania dotyczące możliwości łączenia profesjonalnej kariery z życiem rodzinnym. Opisaliśmy trzy rodzaje urlopów przysługujących rodzicom i opiekunom: płatne urlop macierzyński, urlop rodzicielski i bezpłatny urlop wychowawczy. Wyjaśnialiśmy, komu i kiedy przysługują, do czego upoważniają oraz jakie warunki trzeba spełnić, aby je otrzymać. Mamy nadzieję, że zgromadzone przez nas informacje ułatwią Ci planowanie dalszej kariery w połączeniu ze zmianami w życiu rodzinnym.
