Co motywuje Polki i Polaków do pracy? Czy wystarczy nam zarabianie pieniędzy, a może nasze aspiracje zawodowe sięgają głębiej? Jak radzimy sobie z pojawiającymi się kryzysami?
Odpowiedzi na te pytania szukaliśmy w naszym nowym badaniu, w którym wzięły udział 724 osoby z całej Polski. Oto, czego udało nam się dowiedzieć.
Najważniejsze wnioski z badania
- Większość Polek (72%) i Polaków (71%) lubi swoją pracę. Przeważa opinia, że praca powinna przynosić satysfakcję, a możliwość rozwoju jest równie ważna co pieniądze.
- 7 na 10 badanych uważa, że ich praca świadczy o nich. Większość (80%) traktuje ją jako swój obowiązek, a połowa – jako pasję.
- Czynnikami, które najbardziej motywują Polki i Polaków do pracy, są: wysokość wynagrodzenia, dobra atmosfera w zespole oraz zakres wykonywanych obowiązków.
- 38% ankietowanych czuje się przepracowanych, a blisko połowa doświadczyła wypalenia zawodowego. Aby poradzić sobie z nagłym spadkiem satysfakcji z pracy, najczęściej idziemy na urlop lub zaczynamy dbać o swoje zdrowie psychiczne.
Źródło dochodu, misja, spełnienie marzeń – jak traktujemy swoją pracę?
Mówi się, że bez pracy nie ma kołaczy. Nic więc dziwnego, że dla większości (80%) aktywnych zawodowo badanych praca jest obowiązkiem, z którego wywiązują się na co dzień. Co ciekawe, aż połowa określa ją także jako swoją pasję. Oznacza to, że co druga Polka i Polak szczerze angażuje się w zadania związane ze swoją profesją, wykonując je z entuzjazmem i autentycznym zainteresowaniem.
Co więcej, 40% respondentów traktuje swoją pracę jak misję i przypisuje jej wyższy cel. Dla takich osób aktywność zawodowa przekracza aspekty zarobkowe, stając się źródłem satysfakcji i spełnienia.
Większość Polek (68%) i Polaków (70%) sądzi także, że ich praca świadczy o nich. Takie podejście sugeruje, że praca jest dla nas ważnym elementem definiowania siebie – powszechnie się z nią utożsamiamy i wyrażamy za jej pośrednictwem.
Dlaczego praca jest dziś aż tak istotna w naszym życiu i czy to pozytywny trend? Ekspertka wyjaśnia.
Dla większości ludzi praca jest ważna na kilku poziomach. Wykonywanie pracy, którą się lubi i uważa za satysfakcjonującą, może zapewnić znaczące, pozytywne skupienie na własnym życiu, a także stabilność finansową. Zarabiane pieniądze mogą determinować poziom życia, ale wykonywana praca potrafi w ogromnym stopniu wpłynąć na wizerunek osobisty i poczucie własnej wartości, ponieważ wiele osób uważa swoją pracę za ważną część własnej tożsamości.
Z jednej strony dobrze jest pasjonować się swoją pracą. Dzięki temu jesteśmy zmotywowani i połączeni ze swoim zajęciem. Pracownicy muszą jednak uważać, aby utrzymać granice i dążyć do równowagi między życiem osobistym i zawodowym, by uniknąć wypalenia zawodowego.
Kto jest najbardziej spełniony zawodowo?
Tak duża rola aktywności zawodowej w naszym życiu nie oznacza, że każdemu udało się spełnić swoje aspiracje. Posiadanie wymarzonej pracy deklaruje jedynie niespełna 14% Polek i Polaków. Kolejnych 37% respondentów przyznaje jednak, że aktualne zajęcie pozwala im na samorealizację. Oznacza to, że łącznie połowa zdołała spełnić swoje zawodowe aspiracje. Nieco częściej są to mężczyźni (53%) niż kobiety (49%).
Znaczenie dla naszego zadowolenia z pracy ma także miejsce zamieszkania. Wśród mieszkańców wsi ponad połowa (56%) przyznaje, że ich zajęcie jest realizacją ich zawodowych aspiracji. Dla porównania, w dużych miastach powyżej 500 tys. mieszkańców odsetek spełnionych pracowników wynosi tylko 45%.
Gdy weźmiemy pod uwagę wszystkich respondentów, okaże się, że w przypadku 3 na 10 z nich praca przynosi przede wszystkim zarobek. Dla 12% praca jest głównie przykrym obowiązkiem. Nie brakuje też ankietowanych, którzy walczą o lepszą zawodową przyszłość. 3% Polek i Polaków deklaruje, że jest na drodze do wymarzonego zatrudnienia.
Najwyższy odsetek spełnionych zawodowo osób, bo wynoszący aż 71%, znajdziemy wśród kierowników, prezesów i dyrektorów wyższego szczebla. Zrealizowanie aspiracji deklaruje także dwie trzecie urzędników państwowych, pracowników administracji publicznej, właścicieli firm i prywatnych przedsiębiorców, jak również ponad połowa pracowników służb mundurowych oraz pracowników umysłowych i reprezentantów wolnych zawodów.
Dla porównania, prawie połowie (46%) pracowników usług i handlu aktualne zajęcie przynosi przede wszystkim zarobek. Wyjątkowo licznie traktują tak swoją pracę także pracownicy administracyjno-biurowi (41%) oraz pracownicy fizyczni (33%). Najwyższy odsetek osób, dla których praca stanowi przykry obowiązek, znajdziemy za to wśród pracowników technicznych (23%).
Praca z sensem, a może bez sensu?
Aby praca dostarczała nam satysfakcji, powinna z naszej perspektywy mieć sens. Z przeprowadzonej ankiety wynika, że tylko co dziesiąta osoba nie widzi sensu swojej pracy. Zdecydowana większość (78%) dostrzega znaczenie swojego aktualnego zajęcia. Nieco więcej takich osób znajdziemy wśród Polaków niż Polek.
Na to, jak postrzegamy sens swojej pracy, nierzadko wpływają oczekiwania innych. Na podejście otoczenia zwraca uwagę w tym zakresie 4 na 10 badanych. Nastawieniem rodziny czy znajomych częściej przejmują się mężczyźni (44%) niż kobiety (37%).
Ciekawą tendencję można zauważyć także wraz z rosnącym wiekiem ankietowanych. Im jesteśmy starsi, tym częściej pozwalamy na to, by oczekiwania innych kształtowały nasze postrzeganie sensu naszej pracy. Może to świadczyć o tym, że z biegiem lat wymagamy od siebie coraz więcej lub że boimy się zostać negatywnie osądzeni. Jak wynika z naszego badania dotyczącego cech przypisywanych przez Polaków różnym zawodom, większość z nas (61%) uważa, że oceniamy innych przez pryzmat wykonywanej przez nich pracy.
Ważnym czynnikiem przy refleksji nad sensem pracy jest jej użyteczność. Generalnie uważamy, że nasze profesje przynoszą korzyść społeczeństwu. Świadczy o tym fakt, że w skali od 1 do 10 Polki i Polacy oceniają przydatność społeczną swoich aktualnych zajęć średnio na 7,6. Być może również dlatego jedynie połowa zdecydowałaby się na rezygnację z pracy, gdyby zdobyła duże pieniądze.
Wynagrodzenie ważniejsze od zakresu obowiązków
Co najbardziej motywuje nas do pracy? Raczej nikogo nie zdziwi, że przede wszystkim wysokość wynagrodzenia, która znalazła się w odpowiedziach dwóch trzecich respondentów. Na drugiej pozycji uplasowała się dobra atmosfera w pracy, wskazana jako kluczowa przez blisko połowę badanych. Dopiero trzecim w kolejności motywatorem był zakres obowiązków, wyróżniony przez 3 na 10 Polek i Polaków.
Piątkę najważniejszych zachęt zamykają odnoszone sukcesy zawodowe oraz perspektywa awansu. Niespełna jedna piąta ankietowanych za kluczową uznała możliwość podejmowania decyzji i wpływu na ich realizację. Jeszcze mniej osób zwraca szczególną uwagę na wsparcie ze strony przełożonego (12%), pakiety socjalne (11%) oraz dostępne szkolenia i kursy (11%). Marginalne znaczenie ma obowiązujący system prowizyjny, wskazany jako jedna z największych motywacji do pracy przez zaledwie 6% respondentów.
Ogólnie rzecz biorąc, swój stopień motywacji do pracy oceniamy dość wysoko, bo średnio na 7,2 w skali od 1 do 10. Co interesujące w tym kontekście, tylko trochę ponad połowie (55%) wystarcza, że praca pozwala na godne życie. Zdaniem większości (80%) równie ważna co pieniądze jest możliwość rozwoju.
Zła atmosfera w pracy zmniejsza zaangażowanie
Skoro głównym źródłem motywacji do wykonywania obowiązków zawodowych są dla nas pieniądze, to nie powinno być zaskoczeniem, że rola finansów dominuje również w odwrotnym przypadku. Dla 40% Polek i Polaków to właśnie niskie wynagrodzenie jest kluczowym czynnikiem zniechęcającym w pracy. Co trzecia osoba wskazuje także na złą atmosferę w zespole, a co czwarta – na brak perspektywy awansu.
Nieco mniej, bo 23% badanych szczególnie demotywuje brak sukcesów zawodowych. Następnym zasadniczym czynnikiem jest nieinteresujący zakres wykonywanych zadań – taką odpowiedź wybrał co piąty ankietowany. W dalszej kolejności nasz entuzjazm obniża brak pakietów socjalnych (17%), brak szkoleń i kursów (15%) oraz brak wsparcia ze strony przełożonego (14%). Rzadziej zniechęca nas brak decyzyjności oraz nieatrakcyjny system prowizyjny – każdy z tych czynników został wskazany przez co ósmego badanego.
W opinii większości (88%) praca powinna przynosić satysfakcję. Nie dziwi więc, że w obliczu rozmaitych przeciwności czasami tracimy zapał do działania. Zwłaszcza jeśli nasze zajęcie jest nie tylko mało zadowalające, ale także wiąże się ze stresem. Choć zdaniem połowy aktywnych zawodowo Polek i Polaków jest on nieodłącznym elementem pracy, nie każdy radzi sobie z nim równie dobrze.
Kobiety częściej czują się przepracowane
Większości z nas, bo 7 na 10 osobom, udaje się utrzymać zdrowy balans między pracą a życiem prywatnym. Co istotne, taki sam odsetek lubi swoją pracę. Nie boimy się także większej ilości wyzwań. Połowa, gdyby miała taką możliwość, podjęłaby się dodatkowego zajęcia.
Nawet jeśli nasza praca sprawia nam przyjemność, z czasem możemy być nią zmęczeni. Znakiem naszych czasów jest przynoszenie jej do domu i zerkanie na telefon czy skrzynkę mailową także w dni wolne. Może to prowadzić do przepracowania, które odczuwa 36% aktywnych zawodowo Polaków i aż 41% Polek. Większe zmęczenie pracą u kobiet może wiązać się z faktem, że często obejmują one również drugi nieodpłatny etat, zajmując się większą częścią obowiązków związanych z rodzicielstwem i prowadzeniem domu, co wynika z naszego raportu o sytuacji matek na rynku pracy.
Jak pokazało przeprowadzone badanie, więcej niż jedna trzecia pracowników czuje się wyczerpana. Wpływa to negatywnie zarówno na ich produktywność, jak i ogólne samopoczucie. Co zrobić, aby utrzymać zadowolenie z pracy i wciąż czerpać z niej satysfakcję? Zapytaliśmy o to doświadczonego eksperta z zakresu zdrowia psychicznego.
Michał Murgrabia, psycholog, założyciel i prezes platformy ePsycholodzy.pl
Kluczowym elementem w utrzymaniu zdrowego balansu między życiem zawodowym a prywatnym jest określenie priorytetów zarówno w pracy, jak i życiu osobistym. Świadomość celów, które podejmujemy oraz skuteczne planowanie zadań pomagają efektywnie zarządzać czasem, co przyczynia się do utrzymania motywacji i zadowolenia.
Istotne jest monitorowanie własnego samopoczucia i reagowanie na pierwsze oznaki kryzysu czy wypalenia w chwili, gdy się pojawiają, a nie dopiero, gdy sytuacja staje się nie do zniesienia. Warto zwrócić uwagę na takie symptomy, jak: brak motywacji, zniechęcenie, większa drażliwość czy poczucie wyczerpania. Praca to nie tylko sposób zarobku, ale często styl życia, który prowadzimy – warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czy to, że np. pracuję online rzeczywiście mi służy, jeśli czerpię radość i energię z bezpośrednich spotkań z ludźmi, a może preferuję zadania wymagające skupienia, a warunki pracy w zatłoczonym biurze mnie w tym nie wspierają?
Często zapominamy, że urlop, regularne przerwy, chwile relaksu i świadome podejście do swojej działalności zawodowej pomagają utrzymać zdrowy balans. Równie ważne jest dzielenie się uczuciami z bliskimi.
W przypadku utrzymującej się trudnej sytuacji, z którą nie możemy sami sobie poradzić, warto rozważyć konsultację ze specjalistą z zakresu zdrowia psychicznego.
Ilu doświadczyło wypalenia zawodowego?
Nawet jeśli dostrzegamy sens i przydatność naszej pracy, a w dodatku sprawia nam ona radość, możemy z czasem stracić do niej motywację. Zdaniem większości (87%) Polek i Polaków wypalenie może spotkać każdego. Co więcej, blisko połowa aktywnych zawodowo respondentów doświadczyła go już na własnej skórze. Nieco częściej deklarują to kobiety (47%) niż mężczyźni (42%).
Paradoksalnie, im więcej perspektyw rozwoju oferuje miejsce zamieszkania, tym wyższe ryzyko wystąpienia syndromu wypalenia zawodowego. Podczas gdy zaledwie jednej trzeciej mieszkańców wsi zdarzyło się stracić chęci do pracy, która do tej pory przynosiła satysfakcję, podobnego kryzysu doświadczyła ponad połowa (54%) respondentów z dużych miast o populacji przekraczającej 500 tys.
Sam wiek badanego wydaje się mieć mniejsze znaczenie. Osoby z najkrótszym stażem pracy, zaliczające się do przedziału wiekowego 18-24 lata, deklarują doznanie wypalenia zawodowego niemal tak samo często (42%) jak doświadczeni pracownicy, którzy przekroczyli już 55. rok życia, ale jeszcze nie przeszli na emeryturę (44%).
Co zaskakujące, żaden ankietowany powyżej 65. roku życia nie odczuł wypalenia zawodowego. To jedyna grupa wiekowa, która może poszczycić się stałym utrzymaniem chęci do posiadanej pracy. Być może w części przypadków wynika to z zatrudnienia przez całe lata w jednej firmie, co było niegdyś bardziej powszechne.
Dlaczego wypalamy się w pracy i jak możemy temu przeciwdziałać? Tak ten problem wyjaśnia specjalistka z obszaru HR.
Agnieszka Ciećwierz, ekspertka rynku pracy, CEO Sigmund Polska
Wypalenie zawodowe jest złożonym zjawiskiem, a jego przyczyny mogą być różnorodne. Nie jest to jednoznacznie oznaka braku samodyscypliny, lecz wynik wielu czynników osobistych i środowiskowych. Wśród potencjalnych przyczyn wypalenia zawodowego wymienić można: nadmierną presję i chroniczny stres związany z obowiązkami zawodowymi, brak wsparcia ze strony przełożonych czy współpracowników i niezrozumienie ze strony otoczenia, nieefektywne zarządzanie czasem pracy, monotonię i brak wyzwań, niezgodność wartości z wartościami organizacji oraz problemy osobiste związane z sytuacją rodzinną czy zdrowiem. Wspomniane czynniki mogą wpływać negatywnie na motywację i satysfakcję zawodową, prowadząc do wyczerpania psychicznego i fizycznego.
Objawy wypalenia zawodowego mogą obejmować: chroniczne zmęczenie, spadek motywacji, trudności z koncentracją, zmniejszenie efektywności pracy, negatywne nastawienie do pracy i współpracowników oraz problemy zdrowotne zarówno fizyczne, jak i psychiczne.
Aby przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu, ważne jest regularne ocenianie własnych odczuć i poziomu zadowolenia z pracy oraz nauka skutecznych technik radzenia sobie ze stresem. Należy unikać przeciążenia pracą i znajdować czas na relaks. Pomocna może okazać się rozmowa z przełożonymi i współpracownikami w celu wyrażenia potrzeb i oczekiwań. Istotne jest także poszukiwanie nowych wyzwań i możliwości rozwoju w pracy.
Jak radzimy sobie z kryzysem?
Naturalną reakcją na wypalenie zawodowe największej części badanych jest wzięcie wolnego. Urlop pomógł uporać się z kryzysem w sferze zawodowej blisko 40% ankietowanych Polek i Polaków. Prawie jedna trzecia (31%) sięgnęła także po pomoc w zakresie zdrowia psychicznego, decydując się na rozpoczęcie psychoterapii czy regularną medytację.
Trzecią najpopularniejszą odpowiedzią na wyczerpanie pracą jest odejście ze stanowiska i zatrudnienie się w innym sektorze. Taką decyzję podjęła niemal co piąta osoba (19%) zmagająca się z wypaleniem zawodowym. Kolejnych 15% respondentów postanowiło zmienić miejsce pracy, ale pozostać w tej samej branży.
Wypalenie zawodowe bywa tak uciążliwe, że niektórzy decydują się na radykalne kroki. Co siódmy ankietowany przyznał, że w wyniku utrzymującego się przemęczenia odszedł z pracy bez planu na przyszłość. Co zaskakujące, to częstsza reakcja na kryzys niż poproszenie przełożonego o zmniejszenie ilości zadań lub zmianę rodzaju wykonywanych obowiązków, na co zdecydowało się odpowiednio 12% i 11% osób, które doświadczyły wypalenia.
Jak pokazują wyniki ankiety, reakcji na wypalenie zawodowe bywa wiele. Czy zmiana pracy to faktycznie dobry sposób na poradzenie sobie z kryzysem? Ekspertka komentuje.
Istnieje wiele różnych sposobów skutecznego radzenia sobie z wypaleniem zawodowym. Ważne jest, aby zacząć od ustalenia, dlaczego czujesz się wypalony, by móc podjąć odpowiednie kroki. Wyjazd na wakacje lub skupienie się na swoim zdrowiu psychicznym i dobrym samopoczuciu poprzez medytację lub psychoterapię to dla niektórych świetna taktyka; inni mogą potrzebować dodatkowych, bardziej drastycznych środków i całkowitej zmiany pracy, branży lub ścieżki kariery.
Niektóre branże mogą charakteryzować się większą intensywnością, stresem lub szybszym tempem niż inne. Dziedziny takie jak finanse, prawo czy opieka zdrowotna zwykle wiążą się z długimi godzinami pracy i wymagającym obciążeniem pracą, a także nierealistycznymi oczekiwaniami lub presją, która może prowadzić do nadmiernego stresu.
Niestety, pracownicy w każdej branży i dziedzinie kariery mogą doświadczyć toksycznego środowiska pracy. Jeśli stwierdzisz, że Twoja obecna praca powoduje, że czujesz się źle fizycznie lub psychicznie, czas na ponowną ocenę swojej pracy i określenie, jaki rodzaj zmiany będzie najbardziej sensowny dla Ciebie i Twojego dobrostanu.
Należy pamiętać, że zwykła zmiana pracy nie wyleczy wypalenia zawodowego, jeśli jego przyczyna wykracza poza obecne środowisko pracy. Oprócz znalezienia pracodawcy, który zapewnia zdrową i pozytywną kulturę pracy, zastosuj niektóre z poniższych strategii, aby zapobiec wypaleniu zawodowemu:
- Wyznaczaj sobie osiągalne i realistyczne cele oraz dziel duże zadania na mniejsze, łatwiejsze do wykonania.
- Ustal priorytety swojej pracy, aby móc najpierw skupić się na zadaniach o największym znaczeniu, a dopiero potem zająć się innymi. Jeśli to możliwe, unikaj także wykonywania wielu zadań naraz.
- Zaplanuj małe, regularne przerwy pomiędzy blokami pracy, aby odświeżyć umysł i poprawić koncentrację.
- Jasno określ swoje godziny pracy i, jeśli to możliwe, unikaj zabierania pracy do domu. Ustal granice, by chronić swój czas osobisty.
- Jeśli jesteś już wyczerpany, możesz grzecznie powiedzieć „nie” dodatkowym zadaniom lub zobowiązaniom. Mówienie „nie” jest cenną umiejętnością pozwalającą zachować równowagę.
- Wyznaczaj granice dla urządzeń cyfrowych i unikaj sprawdzania służbowych e-maili i wiadomości poza godzinami pracy, aby zyskać szansę na faktyczne oderwanie się od obowiązków.
- Priorytetem jest zdrowy tryb życia obejmujący regularne ćwiczenia, właściwe odżywianie i wystarczającą ilość snu. Dobre samopoczucie fizyczne przyczynia się do odporności psychicznej.
Praca powinna przynosić satysfakcję
Choć niewiele Polek i Polaków, bo zaledwie co siódma osoba, może powiedzieć, że posiada wymarzoną pracę, pozytywnym sygnałem jest fakt, że większość (72%) lubi swoje zajęcie. Warto dążyć do tego, by znaleźć się w tej grupie. W pracy spędzamy w końcu wiele lat swojego życia. Zróbmy co w naszej mocy, aby był to przyjemny czas, którego nie utożsamiamy z przykrym obowiązkiem.
Nieocenione wsparcie w przeprowadzeniu pozytywnej metamorfozy codzienności stanowią darmowe szablony listów motywacyjnych oraz przykładowe CV z obszernej bazy CVeasy.pl, które mogą stać się inspiracją do stworzenia własnych profesjonalnych dokumentów aplikacyjnych. Z ich pomocą możemy śmiało wkroczyć na rynek pracy także po latach przerwy w aktywności zawodowej lub długotrwałego zatrudnienia na mało atrakcyjnym stanowisku.
O badaniu
Artykuł bazuje na wynikach autorskiego badania ankietowego, przeprowadzonego online na przełomie listopada i grudnia 2023 r. wśród mieszkańców Polski. Anonimowy kwestionariusz wypełniły 724 osoby, z których większość (79%) jest aktywna zawodowo. 52% respondentów stanowili mężczyźni, a 48% – kobiety. Największy odsetek badanych (56%) należał do przedziału wiekowego 25-44 lata. Udało się osiągnąć reprezentatywność dla populacji, jeśli chodzi o miejsce zamieszkania ankietowanych.
