Jeśli dopiero planujesz potomstwo albo już wkrótce spodziewasz się narodzin dziecka, chciałabyś się z pewnością zorientować w swojej sytuacji na rynku pracy, zbadać swoje możliwości i poznać prawa, oraz rozeznać w należnych świadczeniach, takich jak na przykład urlop wychowawczy. Na co należy zwrócić uwagę? Jak najlepiej przygotować się do wielkich zmian nie tylko w życiu prywatnym, ale także zawodowym?
Aby oszczędzić Ci czasu i trudu wyszukiwania informacji na ten temat w różnych źródłach, w tym wpisie zebraliśmy dla Ciebie najważniejsze fakty dotyczące tego okresu w Twojej karierze zawodowej.
Z pewnością znane Ci są dwa zasadnicze pojęcia:
Czym się od siebie różnią? Zaraz się o tym dowiesz. W blogu wyjaśnimy też
Przeczytasz tutaj również
Znajdziesz dodatkowo informacje o tym, czy można pracować podczas urlopu macierzyńskiego i na jakich warunkach. Wspomnimy też o trzecim rodzaju urlopu przysługującemu rodzicom – o urlopie wychowawczym – który czasem może się mylić z urlopem rodzicielskim. Po przeczytaniu tego wpisu Tobie się to już nie zdarzy.
Urlop macierzyński to obowiązkowy urlop, który przysługuje po narodzinach dziecka. Ma do niego niezbywalne prawo każda matka. Co więcej: może go współdzielić z ojcem dziecka.
Urlop macierzyński można zacząć najwcześniej 6 tygodni przed planowaną datą porodu, a najpóźniej w dniu porodu. Trwa od 20 tygodni do nawet 37 tygodni (w zależności od liczby urodzonych dzieci). Według przepisów każda mama musi wykorzystać z tej liczby przynajmniej 14 tygodni. Jeśli chce, 6 pozostałych tygodni może przekazać ojcu dziecka. Będzie to tak zwany urlop tacierzyński.
Jest tylko jedno „ale”: nie możecie przebywać na nim jednocześnie. Musicie zatem zdecydować, które z Was kiedy z niego skorzysta.
Nie zapominaj o tym, że Twój pracodawca powinien wiedzieć, jak długo zamierzasz być na urlopie macierzyńskim. Zgłoś chęć powrotu do pracy minimum 7 dni przed jego planowanym końcem.
Urlop rodzicielski rozpoczyna się zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego i trwa 41 tygodni, a w przypadku bliźniąt – 43 tygodnie. Przysługuje on przy tym obojgu rodziców. To oni decydują, kto i kiedy go weźmie. Przepisy mówią jednak, że każdy rodzic musi wykorzystać co najmniej 9 tygodni urlopu rodzicielskiego.
Inaczej niż w przypadku urlopu macierzyńskiego, na urlop rodzicielski mogą iść oboje rodzice jednocześnie. Nie mogą jednak przekroczyć łącznej liczby tygodni, jaką mają do wykorzystania.
Ania i Jacek mają do wykorzystania 41 tygodni urlopu rodzicielskiego. Przez pierwsze 9 tygodni Jacek pracuje, a Ania opiekuje się dzieckiem. Po upływie 9 tygodni postanawiają wykorzystać resztę urlopu wspólnie: zostały im 32 tygodnie. Jeśli chcą wykorzystać je jednocześnie, każde z nich będzie na urlopie rodzicielskim 16 tygodni.
Rodzice mogą też podzielić się nim w inny sposób, na przykład mama pójdzie na urlop pierwsza, a po niej tata, albo odwrotnie czy też jeszcze inaczej – wszystko to zależny od konkretnej potrzeby albo zaistniałej sytuacji.
Jeśli pracujesz i masz dzieci, oprócz urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego możesz skorzystać z jeszcze jednej formy urlopu przeznaczonego na opiekę nad dziećmi: jest to tak zwany urlop wychowawczy.
Pewnie zastanawiasz się, czym różni się urlop rodzicielski od urlopu wychowawczego. Oto odpowiedź:
To, co jest wspólne dla obu rodzajów urlopu, to warunek, że oba należy wykorzystać przed ukończeniem przez dziecko szóstego roku życia. W przypadku urlopu wychowawczego istnieje jeden wyjątek od tej zasady. Jest nim specjalny urlop dodatkowy przyznawany rodzicom albo opiekunom prawnym dzieci niepełnosprawnych. Im przysługuje dodatkowy urlop wychowawczy trwający do 36 miesięcy, który mogą wykorzystać do ukończenia przez dziecko osiemnastego roku życia.
Urlop macierzyński rozpoczyna się zazwyczaj w dniu porodu. Przyszła mama może jednak skorzystać z urlopu macierzyńskiego jeszcze przed przyjściem na świat dziecka. Na ten cel wolno jej przeznaczyć maksymalnie 6 tygodni urlopu przed przewidywaną datą porodu. W takim przypadku urlop macierzyński po porodzie będzie skrócony o tyle, ile kobieta przebywała na urlopie przed urodzeniem dziecka.
Przed porodem Agnieszka wykorzystała 2 z 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Po porodzie pozostało jej do wykorzystania jeszcze 18 tygodni.
Choć pytanie wydaje się proste, nie ma na nie jednej odpowiedzi. Długość urlopu macierzyńskiego zależy bowiem od liczby dzieci, które urodzisz z jednej ciąży, i wynosi odpowiednio:
Podstawowy urlop wychowawczy może trwać maksymalnie 36 miesięcy.
Aby uniknąć nieporozumień, powiedzmy od razu, prosto z mostu i nie owijając w bawełnę: podczas urlopu macierzyńskiego nie przysługuje Ci wynagrodzenie.
Ale jak to? Z pewnością zastanawiasz się, jak to możliwe. Spieszymy z wyjaśnieniem: urlop macierzyński jest płatny. Choć kobiecie na urlopie macierzyńskim nie przysługuje wynagrodzenie, otrzymuje ona w tym czasie tak zwany zasiłek macierzyński.
Warunkiem jego otrzymywania jest płacenie przez kobietę, jako pracownicę lub właścicielkę firmy, składek ubezpieczenia chorobowego. Nieistotne jest przy tym, jak długo płaciła składki, zanim urodziła dziecko.
Kwota zasiłku macierzyńskiego zależy od wysokości Twojej pensji pracownika albo składki, jaką odprowadzałaś na ubezpieczenie chorobowe w ramach własnej działalności gospodarczej. W przypadku podstawowego urlopu macierzyńskiego na jedno dziecko (czyli 20 tygodni) zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru (średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy). Od tej kwoty należy odjąć składki i podatek.
A co, jeśli pracujesz krócej niż rok? Świadczenie zostanie obliczone na podstawie średniej z pełnych przepracowanych przez Ciebie do tej pory miesięcy.
W przypadku urlopu rodzicielskiego zasiłek dla rodziców wynosi 70% podstawy wymiaru. Matka może jednak wykorzystać po sobie urlopy macierzyński i rodzicielski w pełnym wymiarze. Kwota zasiłku macierzyńskiego przez cały ten czas będzie równa 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Matka musi w tym celu złożyć dwa wnioski:
Ojcu dziecka za okres „obowiązkowych” 9 tygodni zawsze będzie przysługiwać zasiłek w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.
A w jakim położeniu jest kobieta, która nie nabyła prawa do zasiłku macierzyńskiego, bo jest na przykład bezrobotna, poszukuje pracy albo studiuje? Przysługuje jej świadczenie rodzicielskie (tzw. kosiniakowe).
Dzięki temu świadczeniu każda niepracująca mama ma możliwość spełnienia podstawowych potrzeb dziecka. Świadczenie to przyznawane jest przez określony czas, który zależy od liczby potomstwa, i wynosi od 52 tygodni po urodzeniu jednego dziecka do 71 tygodni po urodzeniu pięciorga lub więcej dzieci z jednej ciąży.
Wysokość świadczenia rodzicielskiego jest stała. Jeśli pobierasz zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie rodzicielskie, które Ci przysługuje, ulegnie odpowiedniemu zmniejszeniu o wartość tego zasiłku. Zasada jest taka, że suma zasiłku dla bezrobotnych i świadczenia rodzicielskiego nie może przewyższać ustalonej kwoty świadczenia rodzicielskiego, które przykładowo w roku 2024 wyniosło 1000 złotych miesięcznie.
A jeśli jesteś na urlopie macierzyńskim, a chciałabyś pracować? Czy to możliwe?
Tak, podjęcie pracy w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego jest możliwe i to w różnej formie, na przykład w formie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w ramach prowadzenia działalności gospodarczej.
Jeśli podpiszesz przykładowo umowę zlecenie albo umowę o dzieło u własnego lub innego pracodawcy, nie będzie to miało wpływu na wysokość pobieranego zasiłku macierzyńskiego, a pracę możesz zacząć w dowolnym okresie pobierania zasiłku. W takiej sytuacji będziesz otrzymywała cały zasiłek macierzyński i, dodatkowo, wynagrodzenie płynące z umowy. Podobnie będzie, jeśli podejmiesz pracę na podstawie umowy o pracę u „obcego” – nowego – pracodawcy.
Ale uważaj: jeśli podejmiesz pracę na podstawie umowy o pracę u tego samego pracodawcy, który udzielił Ci urlopu macierzyńskiego, uzyskane dochody spowodują proporcjonalne zmniejszenie wysokości zasiłku macierzyńskiego. Warto wziąć to pod uwagę, zanim podejmiesz decyzję o pracy w okresie urlopu macierzyńskiego.
Krótko mówiąc: praca podczas urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego nie pozbawia Cię prawa do zasiłku macierzyńskiego, chociaż – w zależności od sytuacji – może wpłynąć na jego wysokość.
W naszym blogu odpowiedzieliśmy na najważniejsze i najczęściej zadawane pytania dotyczące możliwości łączenia profesjonalnej kariery z życiem rodzinnym. Opisaliśmy trzy rodzaje urlopów przysługujących rodzicom i opiekunom: płatne urlop macierzyński, urlop rodzicielski i bezpłatny urlop wychowawczy. Wyjaśniliśmy, komu i kiedy przysługują, do czego upoważniają oraz jakie warunki trzeba spełnić, aby je otrzymać. Mamy nadzieję, że zgromadzone przez nas informacje ułatwią Ci planowanie dalszej kariery w połączeniu ze zmianami w życiu rodzinnym.
Poszukujesz nowej pracy? Z CVeasy.pl to proste. Obejrzyj nasze szablony CV i odkryj, jak napisać skuteczny list motywacyjny.