Okres pandemii COVID-19 skłonił wszystkich do otwarcia się na nowe formy zatrudnienia. Na popularności zyskało zlecanie obowiązków freelancerom, czyli tzw. wolnym strzelcom realizującym projekty dla różnych firm jednocześnie. Osoby, które nie pracowały w ten sposób, mogą mieć błędne wyobrażenia na temat freelancingu. Dlatego zebraliśmy najnowsze statystyki, które mogą ułatwić świadomy wybór takiej ścieżki zawodowej.
W artykule opowiadamy m.in. o tym:
Zajrzeliśmy do wiarygodnych danych zewnętrznych, aby pozyskać z nich najnowsze informacje dotyczące aktualnego rynku pracy niezależnej i poddać je analizie.
Sprawdziliśmy, co o samozatrudnionych Polakach mówią najświeższe raporty instytucji rządowych, takich jak GUS, CBOS i MRPiPS. Sięgnęliśmy do branżowych publikacji, za którymi stoją popularne platformy dla freelancerów – Useme, Upwork czy Freelancermap. Zapoznaliśmy się także z materiałami publikowanymi przez portale biznesowe, jak Bankier.pl, oraz firmy zatrudniające kandydatów do pracy, w tym agencję Hays Poland. Analizę wzbogaciły statystyki pozyskane z międzynarodowych serwisów: Eurostat, Statista oraz The World Bank.
Dane zgromadzone w ramach researchu samodzielnie przeanalizowaliśmy i zestawiliśmy w autorski sposób, wyciągając wnioski ciekawe z perspektywy osób zainteresowanych tematyką freelancingu w Polsce.
Z najnowszych danych GUS wynika, że w Polsce jest aż 3,1 mln samozatrudnionych. Stanowią oni blisko 19% wszystkich pracujących. Można wśród nich wyróżnić pracodawców oraz osoby niezatrudniające pracowników. W zakresie liczebności zdecydowanie dominują ci drudzy – aż 8 na 10 pracujących na własny rachunek prowadzi działalność samodzielnie.
Gdy zajrzymy do danych Eurostatu, okaże się, że Polacy decydują się na tak dużą niezależność częściej niż inni mieszkańcy Europy. Podczas gdy blisko co piąty pracujący Polak jest na swoim, samozatrudnienie wybiera tylko co ósmy obywatel UE.
Co ciekawe, sytuacja wygląda zupełnie inaczej w perspektywie globalnej. Statystyki The World Bank pokazują, że niemal połowa (48%) pracowników na całym świecie to osoby samozatrudnione. Trudno jednak wyciągać na tej postawie konkretne wnioski, bo specyfika każdego rynku pracy jest inna.
Jak wynika z raportu GUS, zdecydowaną większość, bo aż dwie trzecie pracujących na własny rachunek stanowią mężczyźni. Zgodnie z danymi z końca 2023 r. w naszym kraju znajdziemy 2,1 mln samozatrudnionych Polaków i tylko 1 mln samozatrudnionych Polek.
To panowie pracują również dłużej. Przeciętny czas pracy Polaka na swoim wynosi 43,5 godziny w tygodniu. Dla porównania, Polki prowadzące własną działalność poświęcają obowiązkom zawodowym średnio o 4,3 godziny mniej.
Największą grupę samozatrudnionych stanowią osoby w wieku 35-44 lata oraz 45-54 lata. Wspomniane przedziały wiekowe są najsilniej reprezentowane zarówno wśród pracujących w pojedynkę, jak i zatrudniających pracowników.
Gdy weźmiemy pod uwagę poziom wykształcenia, okaże się, że najwięcej samodzielnych przedsiębiorców ma wykształcenie wyższe – mowa o jednej trzeciej pracujących na własny rachunek. Kolejnych 28% osób posiada wykształcenie policealne lub średnie branżowe.
Indywidualni przedsiębiorcy to również rolnicy. Gdy będziemy mieć to na uwadze, nie powinno nas zdziwić, że więcej samozatrudnionych znajdziemy w Polsce właśnie na wsiach (1,7 mln) niż w miastach (1,4 mln).
Zgodnie ze statystyką GUS aż jedna trzecia niezależnych pracowników działa w sektorze rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa lub rybactwa. Kolejnych blisko 13% samozatrudnionych zajmuje się budownictwem, a 11% – handlem i naprawą pojazdów samochodowych.
Ciekawe informacje przynosi najnowsze wydanie publikacji „Wybrane aspekty rynku pracy w Polsce” z końca 2023 r., autorstwa GUS. Osób, które pracują w więcej niż jednym miejscu pracy i traktują samozatrudnienie jako dodatkowe źródło dochodów, jest w naszym kraju 231 tys. Najczęściej, bo w 82% przypadków, działają one w sektorze usługowym. Kolejnych 13% stanowią pracownicy przemysłowi, a 5% – Polacy dorabiający w rolnictwie.
Zgodnie z raportem CBOS z grudnia 2023 r. 12% pracujących zarobkowo Polaków prowadzi własną działalność gospodarczą. Jak wspomniano wcześniej, większość z tych firm to jednoosobowe biznesy. Kolejnych 7% czerpie dochody z tytułu tzw. umów cywilnoprawnych – umowy zlecenia (6%) lub umowy o dzieło (1%). Popularność takiego sposobu zatrudnienia wzrosła aż o 75% w stosunku do sondażu sprzed 2 lat. Co ciekawe, niemal połowa osób na kontraktach pracuje poniżej 40 godzin tygodniowo, czyli krócej niż pracownicy na etatach.
Dużą, osobną grupę stanowią freelancerzy, którzy w rozliczeniach z klientami korzystają z platform pośredniczących, takich jak Useme, Upwork czy Oferia. Pozwalają one wystawiać faktury za zrealizowane projekty bez otwierania własnej działalności gospodarczej. Stanowi to szczególnie ciekawą opcję dla osób, które dorabiają do etatu jako wolni strzelcy.
Dla wielu – zwłaszcza młodych osób – bycie szefem dla samego siebie brzmi jak marzenie. Możemy wtedy wybierać interesujące nas zlecenia i mieć wpływ na własny komfort oraz zarobki, samodzielnie ustalając godziny i przede wszystkim miejsce pracy.
Choć freelancing ma wiele zalet, praca w tym stylu nie jest dla każdego. Niezależność wiąże się bowiem z odpowiedzialnością oraz koniecznością dobrej organizacji i samodyscypliny.
Freelancer musi na własną rękę szukać zleceń od różnych firm. Zamiast zatrudnienia na etacie, może liczyć na umowę o dzieło czy rozliczenie na podstawie faktury. Każdy projekt w końcu się kończy, a źródło dochodu należy zastąpić nowym. Dlatego też, oprócz wykonywania zleconych zadań, często konieczne jest również prowadzenie aktywnego marketingu swoich usług oraz budowanie trwałych relacji z klientami. Freelancer musi być nie tylko specjalistą w swojej dziedzinie, ale także umiejętnym przedsiębiorcą, zdolnym do świadomego zarządzania swoją karierą i finansami.
Włożony wysiłek powinien się opłacić. W podjęciu decyzji o wyborze takiej drogi zawodowej pomogą zgromadzone przez nas statystyki.
Szacuje się, że obecnie na polskim rynku działa 330 tys. niezależnych specjalistów. To o przeszło 8% więcej niż jeszcze rok wcześniej. Zgodnie z raportem „Freelancing w Polsce 2023” niezależną ścieżkę kariery wybierają najczęściej 26-35-latkowie, którzy stanowią blisko połowę (47%) wolnych strzelców. Kolejne obszerne grupy pracujących na zlecenie to osoby w wieku 36-45 lat (23%) oraz 18-25 lat (19%).
Widać więc, że freelancing jest domeną młodych, co jasno mówi o tym, że jego popularność na rynku pracy powinna tylko rosnąć. Osoby, które przyzwyczają się do autonomii, mniej chętnie będą chciały podlegać tradycyjnym strukturom w przyszłości. W miarę jak świadomość korzyści płynących z pracy na zlecenie się pogłębia, można także oczekiwać, że coraz więcej dojrzałych profesjonalistów zdecyduje się na tę formę zarobkowania.
Z raportu Useme wynika, że prawie 8 na 10 wolnych strzelców przed rozpoczęciem współpracy z klientami na własną rękę najpierw pracowało na etacie. Mniejszość (23%) wybrała taką ścieżkę kariery od początku. Freelancerzy najczęściej pochodzą z dużych ośrodków miejskich, mających do 500 tys. mieszkańców (21%) lub powyżej (38%).
Co ciekawe, w odróżnieniu od grupy samozatrudnionych Polaków wśród węższego grona wolnych strzelców występuje równouprawnienie – projekty na zamówienie równie często realizują kobiety, co mężczyźni.
Na bycie niezależnym podwykonawcą mogą pozwolić sobie przede wszystkim osoby, których praca nie wymaga działania zespołowego. Ankieta przeprowadzona przez Useme na grupie 1,1 tys. wolnych strzelców w czerwcu ub.r. pokazuje, że najpopularniejszymi dziedzinami freelancingu w Polsce są: copywriting i media społecznościowe, grafika komputerowa oraz fotografia, wideo i animacja. Stosunkowo dużo osób wykonuje także zlecenia z zakresu IT – tworzenia stron i sklepów internetowych czy programowania, jak również tłumaczeń.
Praca bez szefa nie zawsze oznacza wyższe zarobki niż na etacie. Miesięczne dochody większości freelancerów w Polsce wynoszą poniżej 3 tys. zł netto – podaje Statista. Wpływy największej części (38%) obejmują niespełna 1 tys. zł. Wypłatę w przedziale 3-5 tys. zł na rękę otrzymuje mniej niż jedna piąta (19%), a co ósma osoba inkasuje wynagrodzenie w zakresie 5-10 tys. zł. Jedynie 4% wolnych strzelców może pochwalić się pięciocyfrowymi przychodami, przekraczającymi 10 tys. zł netto.
Wyzwaniem może być zarówno trudność znalezienia opłacalnych zleceń, jak i niewielka ilość czasu na ich realizację. Badanie platformy Useme pokazuje, że tylko co czwarta osoba utrzymuje się wyłącznie z freelancingu, a aż ponad połowa łączy freelancing ze stałym zatrudnieniem. Niektórzy świadomie biorą na siebie mniej obowiązków, by równocześnie np. opiekować się dziećmi. Zainteresowanych tym tematem odsyłamy do naszego raportu o sytuacji matek na rynku pracy.
Zgodnie z raportem Useme aż 7 na 10 freelancerów najczęściej wykonuje zlecenia dla stałych klientów. Wielu zdobywa zatrudnienie także dzięki poleceniom i rekomendacjom – dobre słowo pomaga w znalezieniu pracy 61% osób.
Niektórzy wolni strzelcy (38%) mają tak wysoką pozycję na rynku, że usługobiorcy sami się do nich zgłaszają. Przydatne w pozyskiwaniu nowych klientów dla więcej niż jednej trzeciej okazują się też media społecznościowe, w tym Facebook i LinkedIn, oraz polskie portale ogłoszeniowe.
Na outsourcing zadań decydują się najczęściej (43%) niewielkie firmy zatrudniające mniej niż 10 osób. Drugie w kolejności są małe i średnie przedsiębiorstwa (36%). Z doświadczeń ankietowanych wynika, że najtrudniej jest pozyskać zlecenia od dużych korporacji. Znaczącą grupę klientów współpracujących z polskimi freelancerami, bo sięgającą blisko 40%, stanowią przy tym podmioty zagraniczne.
Analiza obecnego rynku pracy pokazuje, że freelancing to w wielu branżach przyszłość, a trend ten będzie nadal rosnąć w kolejnych latach. Coraz więcej, nie tylko młodych osób będzie decydować się na niezależną działalność zawodową, ceniąc sobie elastyczność, wolność wyboru projektów oraz możliwość pracy z dowolnego miejsca na świecie.
Tym samym więcej firm będzie otwierać się na outsourcing zadań, wykorzystując potencjał i umiejętności wolnych strzelców, a przy tym – oszczędzając na kosztach związanych z tradycyjnym zatrudnieniem i skracając czas potrzebny na rekrutację. Poniżej zgromadziliśmy fakty, które potwierdzają tę tezę.
W artykule na portalu Bankier.pl czytamy, że większość firm w Polsce (62%) korzysta już z usług freelancerów, a przeszło 42% biznesów zatrudnia wolnych strzelców od ponad 5 lat. W co ósmym przedsiębiorstwie stanowią oni co najmniej 60% zespołu! Z przywołanej w tekście prognozy serwisu Freelancehunt wynika, że zapotrzebowanie na pracę freelancerów w Polsce będzie stale rosło.
Potwierdzają to informacje z najnowszego raportu firmy Hays. Większość firm planujących rekrutacje w 2024 r. ma zamiar utrzymać (52%) lub nawet zwiększyć (35%) liczbę pracowników zewnętrznych i tymczasowych w porównaniu do poprzedniego roku. Wygląda więc na to, że trudniejsze do przewidzenia warunki gospodarcze skłaniają przedsiębiorców do większej elastyczności przy zatrudnianiu.
W ostatnich latach obserwujemy dynamiczny wzrost liczby freelancerów, którzy z powodzeniem współpracują z różnymi firmami, wprowadzając do gospodarki większą elastyczność i innowacyjność. Fakt, że w 2024 r. większość polskich firm planuje utrzymać lub nawet zwiększyć liczbę pracowników zewnętrznych i tymczasowych, jest odzwierciedleniem globalnych trendów, które kształtują współczesny rynek pracy.
Przejście na elastyczne formy zatrudnienia, takie jak praca dorywcza czy freelancing, wynika z kilku kluczowych czynników. Zmieniają się oczekiwania pracowników, którzy coraz częściej cenią sobie elastyczność i możliwość lepszego zrównoważenia życia zawodowego z prywatnym. Rośnie przy tym zapotrzebowanie na specjalistyczne umiejętności, które nie zawsze są dostępne na lokalnym rynku pracy, co skłania firmy do poszukiwania talentów na zasadzie projektowej lub tymczasowej.
Współczesne organizacje muszą również dostosować się do szybko zmieniającego się otoczenia biznesowego, gdzie umiejętność sprawnego reagowania na zmiany i dostęp do szerokiej gamy kompetencji stają się kluczowymi czynnikami sukcesu. Freelancerzy, dzięki swojej specjalizacji i doświadczeniu zdobytemu w pracy dla różnych branż, mogą oferować unikalną wartość dla firm, umożliwiając im dostęp do nowych pomysłów i perspektyw.
Innym ważnym aspektem jest rosnące zainteresowanie wellbeingiem pracowników i tworzeniem przyjaznego miejsca pracy, co również wpływa na decyzje kadrowe. Firmy starają się oferować różnorodne benefity, takie jak elastyczne godziny pracy czy możliwość pracy zdalnej, co jest naturalnie wpisane w model pracy freelancerów.
Biorąc pod uwagę te wszystkie czynniki, otwartość firm na współpracę z niezależnymi specjalistami wydaje się naturalną odpowiedzią na ewoluujące potrzeby zarówno biznesu, jak i pracowników. Freelancing i praca tymczasowa umożliwiają organizacjom dostosowanie się do zmieniających się wymagań rynku, zapewniając jednocześnie pracownikom większą swobodę w kształtowaniu swojej ścieżki zawodowej.
Zmniejszające się bezrobocie oraz topniejąca inflacja sprawiają, że 2024 r. powinien sprzyjać ożywieniu na rynku pracy w Polsce. Z „Barometru zawodów 2024” wynika, że w wielu branżach procesy rekrutacyjne będą trwać w najlepsze. W skali całego kraju w żadnym zawodzie nie powinna pojawić się nadwyżka pracowników. Co więcej, w 29 profesjach wystąpią braki kadrowe – oznacza to, że ofert pracy będzie więcej niż kandydatów.
Poszukiwani mają być chętni do prac, które z powodzeniem można wykonywać w ramach freelancingu. Zgodnie z tym o przejściu na swoje mogą pomyśleć eksperci z zakresu m.in. mechaniki samochodowej, budownictwa, księgowości, fizjoterapii czy psychologii. Jak czytamy w publikacji powstałej na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, największe zapotrzebowanie na pracowników ma być widoczne w miastach wojewódzkich.
Z kolei z danych Statisty wynika, że polskie firmy w 2024 r. będą najczęściej poszukiwać specjalistów z zakresu IT i sprzedaży. Oznacza to utrzymanie wcześniejszego trendu, gdyż to właśnie pracownicy z tych sektorów byli najczęściej rekrutowani w Polsce w zeszłym roku.
W nadchodzących miesiącach widoczne ma być również duże zapotrzebowanie kolejno na: inżynierów, finansistów oraz specjalistów ds. obsługi klienta, logistyki i e-commerce, a także zarządzania łańcuchem dostaw, marketingu i PR-u. Freelancerzy z tych obszarów powinni mieć więc większą łatwość w znalezieniu pracy.
Przewiduje się, że liczba freelancerów w Stanach Zjednoczonych do 2027 r. wzrośnie aż do 86,5 miliona. Już za kilka lat wolni strzelcy będą stanowić więc większość (51%) całkowitej siły roboczej w USA. Firmy zza oceanu, tak chętnie zlecające zadania na zewnątrz, mogą otworzyć się także na freelancerów z Polski.
Według badania Useme przeszło 16% wolnych strzelców z naszego kraju regularnie pracuje dla klientów zagranicznych, wykonując dla nich powyżej 15 zleceń rocznie. Byłoby ich jednak więcej, gdyby zaczęli aktywnie poszukiwać pracy także na obcojęzycznych portalach ogłoszeniowych. Póki co robi to tylko jeden na kilkunastu polskich freelancerów.
Generalnie rzecz biorąc, perspektywy na przyszłość są optymistyczne. Potwierdzają to dane platformy Upwork, zgodnie z którymi zdaniem większości wolnych strzelców (85%) najlepsze czasy dla branży freelancerskiej są dopiero przed nią.
Rosnąca liczba osób pracujących, określanych jako wolni strzelcy, jest między innymi wynikiem coraz większej elastyczności stosunków panujących w gospodarce, w tym na rynku pracy. W dynamicznie zmieniających się społeczeństwach oferowanie oraz przyjmowanie z natury sztywnych, a na pewno mniej elastycznych, warunków pracy na etat staje się coraz mniej opłacalne dla wszystkich stron.
Dla pracodawcy stałe utrzymywanie wysoko wykwalifikowanych pracowników jest często zbyt drogie i nieefektywne. Natomiast dla specjalistów ograniczenia wynikające z pracy na etat często zmniejszają efektywność wykorzystania własnych zasobów oraz zaburzają możliwość elastycznego dostosowywania aktywności zawodowej do preferencji życiowych (czas i miejsce pracy, jej natężenie, przerwy w pracy).
Z punktu widzenia efektywności procesów gospodarczych jest to zjawisko pozytywne, jednak wymaga dostosowania kultury stosunków gospodarczych do elastycznych form współpracy oraz większego zaufania do osób i instytucji, co również należy uznać za dobry kierunek rozwoju społeczno-gospodarczego.
Takie pytanie zadano w badaniu firmy Freelancermap, przeprowadzonym w 2023 r. Wynika z niego, że aż 84% freelancerów czuje się spełnionych i zadowolonych ze swojej ścieżki kariery.
Większość osób (73%) wybrała pracę jako wolny strzelec ze względu na pragnienie niezależności i chęć bycia swoim własnym szefem. Drugą kluczową motywacją dla ponad połowy była szansa posiadania wyższych dochodów (52%), a kolejną – elastyczne godziny pracy (51%). Co trzecia osoba kierowała się potrzebą nowych wyzwań zawodowych, a co czwarta skorzystała z dogodnej okazji do zarobku.
Co istotne, zdecydowana większość (88%) wybrałaby niezależną działalność jeszcze raz, gdyby miała zaczynać od zera. Tylko 1 na 100 osób nie zdecydowałaby się ponownie na freelancing. Warto dodać, że wśród ankietowanych znaleźli się pracownicy z różnych krajów z całego świata.
Bycie wolnym strzelcem wiąże się jednak z licznymi wyzwaniami. Trudnością dla 61% badanych Freelancemap jest pozyskanie nowych projektów. Kolejny ważny problem stanowi niestabilny dochód (36%), a także brak możliwości skorzystania z bezpłatnego urlopu (22%). Może to zatem nie być odpowiednia ścieżka kariery dla osób, które mają problem z motywacją do pracy.
Myśląc o rozpoczęciu pracy na własny rachunek, warto mieć z tyłu głowy aktualne statystyki dotyczące freelancingu. Przyda się także wiedza, jak podejść do budowania marki osobistej i zdobywania klientów w danej branży.
Zgodnie z raportem Freelancermap najczęstszym błędem popełnianym przez początkujących wolnych strzelców jest proponowanie klientom zbyt niskich stawek godzinowych. W drugiej kolejności nowicjusze nie doszacowują czasu potrzebnego na realizację projektów, a w trzeciej – zapominają o odpoczynku, korzystając ze zbyt małej liczby dni wolnych. W efekcie pracują zbyt dużo i zarabiają zbyt mało.
Warto rozejrzeć się za odpowiednimi narzędziami, aby móc zaprezentować swoje doświadczenie potencjalnym klientom w atrakcyjny sposób. Z pomocą przyjdą kreatywne szablony CV, które odzwierciedlą naszą pomysłowość, zwiększając szansę na otrzymanie zlecenia.
Pracę freelancerską lub kontraktową można zdefiniować jako pracę dodatkową, tymczasową albo opartą na projektach. Wiele osób zostaje freelancerami w uzupełnieniu do swoich tradycyjnych stanowisk, podczas gdy inni podejmują taką działalność w nadziei, że z czasem stanie się ich jedynym źródłem dochodu.
Jeśli chcesz rozpocząć pracę jako freelancer, zacznij od ustalenia, jakie umiejętności możesz zaoferować firmom lub osobom prywatnym. Niezależnie od tego, czy jest to pisanie, projektowanie graficzne, tworzenie stron internetowych, doradztwo czy coś innego, zrozumienie swoich mocnych stron pomoże Ci skutecznie promować się jako freelancer.
Kiedy już ustalisz rodzaj usług, jakie będziesz świadczyć i klientów, których będziesz obsługiwać, przyjdzie czas, aby zaoferować swoją propozycję wartości posiadanej sieci kontaktów. Opracuj freelancerskie CV, zaktualizuj swój profil na LinkedIn i rozważ utworzenie profilu kontrahenta na platformach internetowych specjalizujących się w pracy niezależnej lub kontraktowej. Podaj przykłady typowych realizowanych przez Ciebie projektów, używając języka, który docenią Twoi docelowi odbiorcy. Twoim celem jest zilustrowanie, w jaki sposób możesz rozwiązać problemy potencjalnego klienta i zapewnić mu wartość. Możesz też zwiększyć swoją widoczność online, blogując na LinkedIn, osobistej stronie internetowej lub portalach związanych z docelową branżą, a także publikując filmy w swoich profesjonalnych kanałach mediów społecznościowych.
To również świetny czas na inwestycję w swoją sieć kontaktów zawodowych poprzez ponowne nawiązanie relacji z istniejącymi kontaktami oraz uczestnictwo w wydarzeniach i innych okazjach do networkingu, aby rozwijać swoją sieć odpowiednich znajomości.
Pamiętaj, że nie musisz koniecznie rezygnować z pracy na pełen etat, aby spróbować swoich sił w freelancingu. W rzeczywistości może się okazać, że łatwiej będzie Ci podjąć się pojedynczego projektu dla kogoś z Twojej sieci, aby ustalić, czy freelancing jest dla Ciebie odpowiedni.
Freelancing oferuje możliwość pracy każdemu, w dowolnym miejscu. Ze względu na rosnącą liczbę zadań, które można wykonywać zdalnie, nie powinno dziwić, że ta forma zarobkowania zyskuje na popularności. Tym bardziej że korzyści są obopólne – zleceniodawcy oszczędzają na stałych pracownikach, a zleceniobiorcy cieszą się swobodnym stylem życia.
Jeśli chcesz zarobić dodatkowe pieniądze lub rozpocząć własną działalność gospodarczą, wiedz, że rynek pracy jeszcze nigdy nie był tak elastyczny, jak teraz. Istnieje wiele branż wymagających wsparcia w niepełnym wymiarze godzin. Możesz zacząć od pojedynczych zleceń albo odważyć się i skoczyć na głęboką wodę. Pamiętaj jednak, że początki bywają trudne, dlatego nie rezygnuj ze stałego dochodu, dopóki nie zdobędziesz pierwszych lojalnych klientów i nie zgromadzisz nieco oszczędności.